1) Os ecosistemas necesitan materia e enerxía

A materia contén enerxía

Os ecosistemas funcionan como sofisticadas factorías que requiren materia e enerxía.

O Sol é a principal fonte enerxética para a maioría dos seres vivos dos ecosistemas. Este tipo de enerxía é captada, grazas a pigmentos como a clorofila, polos seres autótrofos e transferida ao resto dos seres vivos en forma de enerxía química, propia das moléculas orgánicas.

Tamén hai organismos capaces de obter a enerxía que se desprende nalgunhas reaccións químicas. Denomínanse por iso quimiosintetizadores.

A materia e a enerxía

A materia existe nos ecosistemas baixo distintas formas: materia inerte, como as rocas ou os minerais, e materia orgánica, que forma parte dos seres vivos.

A materia existente nos ecosistemas é limitada, polo que debe reciclarse continuamente. Pasa do medio aos seres vivos, e viceversa, describindo ciclos. Por este motivo, na natureza, é necesario que se reciclen o carbono, o nitróxeno, o fósforo, a auga e outros compostos químicos.

Cando os seres vivos deixan de existir, os organismos descompoñedores, como bacterias e fungos, reciclan a materia orgánica transformándoa en inorgánica, permitindo que volva estar dispoñible.

Os seres vivos fotosintetizadores captan unha pequena parte da enerxía solar e, mediante a fotosíntese, úsana para transformar a materia inorgánica, pobre en enerxía, en materia orgánica, rica en enerxía química.

A maior parte da enerxía dos organismos pérdese coas feces ou en forma de calor, que se disipa na atmosfera. Só unha pequena parte pasa duns organismos a outros, mediante a nutrición.

Denomínase produtividade dun ecosistema a cantidade de materia orgánica formada por unidade de superficie e tempo.

Os organismos fotosintetizadores que máis contribúen a formar materia orgánica son os organismos microscópicos autótrofos do plancto. Con todo, como estes só ocupan a zona superficial ou fótica dos ecosistemas acuáticos, os ecosistemas terrestres son máis produtivos que os mares e océanos.

A materia formada polos organismos produtores denomínase produtividade primaria, mentres que a formada polos consumidores recibe o nome de produtividade secundaria.

A obtención de materia e enerxía

Todos os organismos obteñen a enerxía a partir das moléculas orgánicas, aínda que non todos obteñen estas moléculas do mesmo xeito:

Niveis tróficos dun ecosistema.

• Os seres autótrofos son capaces de formar materia orgánica, que logo utilizan para as súas funcións vitais. Denomínanse por iso produtores.

• Os seres heterótrofos, como animais, fungos e protozoos, necesitan tomar a materia orgánica xa elaborada polos produtores porque non posúen capacidade para elaborala de seu. Denomínanse consumidores.

Neste grupo distínguense varios tipos:

• Consumidores primarios, ou herbívoros. Son aqueles que se alimentan de produtores.

• Consumidores secundarios. Aliméntanse de consumidores primarios. Son os animais carnívoros e os preeiros.

• Consumidores terciarios. Son animais carnívoros que se alimentan doutros carnívoros. Tamén se denominan supercarnívoros.

Esta secuencia na que uns organismos se alimentan doutros de distinto nivel denomínase cadea trófica ou alimentaria. Cada un dos elos desta cadea é un nivel trófico.

O último elo das cadeas tróficas ocúpano os descompoñedores, como moitas bacterias e fungos. Estes encárganse de romper os restos de materia orgánica dos outros organismos e transformalos en materia mineral.

O nicho ecolóxico é a función que un organismo desempeña dentro dun ecosistema, a diferenza do hábitat, que é o lugar onde vive.